راهنمای بهترین شرایط برای کاشت و رشد درخت گیلاس بته‌ای (Prunus prostrata)

راهنمای بهترین شرایط برای کاشت و رشد درخت **گیلاس بته‌ای** (Prunus prostrata)

**درخت گیلاس بته‌ای** (به نام‌های محلی: گیلاس کوهی، گیلاس خوابیده، گیلاس بته‌ای سرخ) یکی از گونه‌های بومی خانواده گیلاس‌ها (Rosaceae) است که در مناطق **کوهستانی و مرتفع ایران** (آذربایجان، کردستان، همدان، چهارمحال و بختیاری و زنجان) به صورت وحشی و در ارتفاعات بالای ۲۰۰۰ متر از سطح دریا رشد می‌کند. این درخت با وجود اندازه کوچک و ریز، میوه‌ای خوراکی، شیرین و رنگارنگ دارد که در مناطق محلی به صورت تازه یا خشک شده مصرف می‌شود.

در این مقاله به طور کامل به **شرایط مناسب برای کاشت و پرورش درخت گیلاس بته‌ای** می‌پردازیم.

—

## ۱. آب و هوای مناسب برای کاشت گیلاس بته‌ای

– **دمای مناسب:**
– دمای بهینه سالانه: ۱۰ تا ۲۰ درجه سانتی‌گراد
– تحمل دمای حداقل: تا ۳۵- درجه (درختان بالغ)
– تحمل دمای حداکثر: تا ۳۵ درجه سانتی‌گراد

– **بارندگی:**
– بهترین مقدار بارندگی سالانه: ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی‌متر
– در مناطق با بارندگی کمتر نیز قابل کشت است، البته با آبیاری مکمل

– **دوره خواب زمستانی:**
– گیلاس بته‌ای به یک دوره خنک زمستانی نیاز دارد (حدود ۱۰۰۰ تا ۱۴۰۰ ساعت سرمای ۰ تا ۷ درجه)

– **مقاومت در برابر شرایط اقلیمی:**
– مقاومت بسیار بالایی در برابر سرما، باد و برف دارد.
– در برابر خشکی مقاومت متوسطی دارد و در مناطق مرطوب عملکرد بهتری دارد.
– گزینه ایده‌آل برای **کشت در ارتفاعات و مناطق سردسیر**.

—

## ۲. خاک مناسب برای کاشت گیلاس بته‌ای

– **نوع خاک:**
– خاک‌های لومی، لومی-رسی و کوهستانی ایده‌آل هستند.
– خاک باید دارای زهکشی خوب باشد (جذب آب مناسب بدون غرقابی شدن).

– **عمق خاک:**
– حداقل عمق ۶۰ سانتی‌متر برای توسعه ریشه کافی است.

– **اسیدیته (pH):**
– pH مناسب: ۶٫۵ تا ۷٫۵
– گیلاس بته‌ای در خاک‌های کمی قلیایی نیز به خوبی رشد می‌کند.

– **مواد آلی:**
– حداقل ۲٪ مواد آلی در خاک بهترین شرایط را فراهم می‌کند.

– **شوری خاک:**
– EC (هدایت الکتریکی) باید کمتر از ۱٫۵ دسی‌زیمنس بر متر باشد.

—

## ۳. روش و میزان آبیاری در کشت گیلاس بته‌ای

– **روش آبیاری:**
– آبیاری قطره‌ای بهترین روش برای کشت گیلاس بته‌ای است.
– این روش مصرف آب را تا ۴۰٪ کاهش داده و از بروز بیماری‌های قارچی جلوگیری می‌کند.

– **میزان آب مورد نیاز:**
– در مناطق معتدل: ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ متر مکعب در هکتار در سال
– در مرحله تشکیل میوه و رشد آن، نیاز به آب بیشتری است.

– **فاصله آبیاری:**
– در تابستان هر ۵ تا ۷ روز یک بار
– در زمستان یا در صورت بارندگی مناسب، هر ۱۰ تا ۱۴ روز

—

## ۴. زمان باردهی و روش چیدن میوه گیلاس بته‌ای

– **زمان شروع باردهی:**
– از سال سوم تا پنجم بعد از کاشت (بسته به روش تکثیر)

– **حداکثر باردهی:**
– در سن ۶ تا ۱۰ سالگی

– **فصل گلدهی:**
– اوایل بهار (فروردین تا اردیبهشت)

– **زمان چیدن میوه:**
– از خرداد تا تیر ماه (بسته به ارتفاع و منطقه)
– میوه در زمان رسیدگی کامل (رنگ قرمز تیره یا بنفش) و نرمی خفیف برداشت می‌شود.

– **روش‌های چیدن:**
– دستی (با دقت برای جلوگیری از آسیب به شاخه)
– استفاده از ظروف نرم برای نگهداری

– **نگهداری و مصرف:**
– میوه می‌تواند تازه مصرف شود، خشک شود یا به صورت مربا، شربت و دمنوش استفاده شود.
– ارزش بالایی در صنایع **عسل‌سازی و آرایشی طبیعی** دارد.

—

## ۵. آفات و بیماری‌های شایع گیلاس بته‌ای و روش‌های مبارزه با آن

### الف) آفات عمده:
1. **کنه تار عنکبوتی**
– علائم: زردی و ریزش برگ
– مبارزه: سموم بیولوژیک و کنه‌کش‌ها

2. **حشره سفید و شپشک**
– علائم: تجمع روی پشت برگ و ترشح شیره
– مبارزه: سموم اکوتیک، استفاده از زنبورهای مفید

3. **پوست‌پرک میوه**
– علائم: سوراخ‌های درون میوه و خسارت داخلی
– مبارزه: سموم بیولوژیک، تله‌های فرومونی، پایش منظم

### ب) بیماری‌های قارچی:
1. **لکه‌برگی قارچی (Shot Hole)**
– علائم: سوراخ‌های کوچک در برگ و ریزش زودرس
– مبارزه: سمپاشی با قارچ‌کش‌ها، بهبود تهویه

2. **پوسیدگی میوه (Brown Rot – Monilinia fructicola)**
– علائم: لکه‌های قهوه‌ای روی میوه و پوسیدگی سریع
– مبارزه: سمپاشی منظم، برداشت به موقع

3. **بیماری سفید برگ (Powdery Mildew)**
– علائم: لایه سفید پودری روی برگ
– مبارزه: سموم گوگردی، سموم سیستمیک

—

## منابع معتبر علمی این مقاله:

1. FAO – Food and Agriculture Organization of the United Nations
[www.fao.org](https://www.fao.org)

2. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
[www.gau.ac.ir](http://gau.ac.ir)

3. دانشگاه تهران – دانشکده کشاورزی
[www.ut.ac.ir](http://ut.ac.ir)

4. کتاب “گیاهان وحشی ایران” – دکتر محمدحسین دهمرده

5. پژوهشکده جنگل‌ها و مراتع کشور

6. سازمان جهاد کشاورزی استان‌های غرب و شمال غرب ایران (آذربایجان، کردستان، همدان، زنجان)

—

## خرید لوازم یدکی و آبیاری قطره‌ای گیلاس بته‌ای از کالابوم

برای کشت موفق گیلاس بته‌ای، استفاده از **لوله‌های پلی‌اتیلن** و **اتصالات آبیاری قطره‌ای** ضروری است. شما می‌توانید تمامی لوازم مورد نیاز خود را از طریق سایت یا اپلیکیشن **[کالابوم]** به راحتی خریداری کنید.

– لوله آبیاری قطره‌ای
– فیتینگ‌های انعطاف‌پذیر
– پمپ‌های آبیاری
– شیرهای کنترل فشار
– سیستم‌های خودکار آبیاری

کالابوم، بهترین راه حل برای خرید اینترنتی لوازم کشاورزی با کیفیت و قیمت مناسب!

—

### 📌 نکته مهم:
گیلاس بته‌ای یکی از **گزینه‌های ایده‌آل برای باغ‌های طبیعی، تثبیت خاک در ارتفاعات و توسعه گردشگری سبز** است. کشت آن علاوه بر ارزش اقتصادی، به **حفاظت از تنوع زیستی و احیای زیست‌بوم‌های کوهستانی** کمک می‌کند.