اتصالات جوشی فاضلابی پلی‌اتیلن چیست؟

اتصالات جوشی فاضلابی پلی‌اتیلن (Electrofusion Sewer Fittings) قطعاتی از جنس پلی‌اتیلن پرچگالی (HDPE) هستند که برای ایجاد اتصالات دائمی، یکپارچه و بدون نشت در سیستم‌های لوله‌کشی فاضلاب طراحی شده‌اند. این اتصالات با استفاده از فناوری جوش الکتروفیوژن یا جوش Butt Fusion به لوله‌های HDPE متصل می‌شوند و امکان ایجاد شبکه‌ای کاملاً درزبندی‌شده و مقاوم در برابر نفوذ ریشه گیاهان، مواد شیمیایی و فشار خاک را فراهم می‌کنند.

در مقایسه با سیستم‌های سنتی (بتنی، آزبست سیمانی یا PVC با اتصالات لاستیکی)، اتصالات جوشی فاضلابی HDPE دارای طول عمر بالاتر (بیش از ۵۰ سال)، مقاومت شیمیایی عالی و عدم نیاز به نگهداری دوره‌ای هستند. این اتصالات در پروژه‌های شهری، صنعتی و کشاورزی — به‌ویژه در مناطق با سطح آب زیرزمینی بالا یا خاک‌های نرم — کاربرد گسترده‌ای دارند.

کاربردهای کلیدی در صنعت فاضلاب

• شبکه‌های جمع‌آوری فاضلاب شهری و روستایی
• خطوط انتقال فاضلاب به تصفیه‌خانه‌ها
• اتصالات درون تصفیه‌خانه‌های فاضلاب (خطوط لجن، بازیابی، بازچرخانی)
• شبکه‌های جمع‌آوری فاضلاب صنعتی (مقاوم در برابر مواد شیمیایی)
• سیستم‌های جمع‌آوری آب‌های سطحی و آب‌باران در تونل‌ها و کانال‌ها
• پروژه‌های بازسازی و ارتقاء شبکه‌های قدیمی فاضلاب (Relining و Renovation)

انواع اتصالات جوشی فاضلابی پلی‌اتیلن

۱. اتصالات الکتروفیوژن فاضلابی

شامل زانوها (۹۰° و ۴۵°)، سه‌راه‌ها (مساوی و کاهنده)، کوپلینگ‌ها، کپ‌ها و کمربندهای اسپیگات — مناسب برای تعمیرات، انشعابات و نصب در فضاهای محدود.

۲. اتصالات Butt Fusion فاضلابی

شامل زانوها، سه‌راه‌ها، ریداکشن‌ها و اتصالات خاص با قطرهای بزرگ (از ۱۶۰mm به بالا) — مناسب برای خطوط اصلی و پروژه‌های بزرگ‌مقیاس.

۳. اتصالات جوشی با قابلیت تحمل بار (Load-Bearing)

دارای دیواره ضخیم‌تر و طراحی ویژه برای نصب در عمق‌های زیاد یا زیر بزرگراه‌ها — مطابق با استاندارد ISO 21138.

۴. اتصالات جوشی با لوله‌های ساختاری دو دیواره (Double Wall Corrugated)

برای اتصال لوله‌های موج‌دار فاضلابی به یکدیگر یا به تجهیزات — با حفظ استحکام و انعطاف‌پذیری.

مزایای استفاده از اتصالات جوشی فاضلابی HDPE

✅ مزایای فنی و محیط‌زیستی

• اتصال کاملاً درزبندی‌شده: بدون نشت به محیط زیست — جلوگیری از آلودگی آب‌های زیرزمینی و خاک.
• مقاومت شیمیایی عالی: در برابر اسیدها، بازها و مواد موجود در فاضلاب صنعتی.
• انعطاف‌پذیری بالا: مقاوم در برابر حرکات زمین و زلزله — بدون ترک یا شکست.
• سبک‌وزن: کاهش هزینه حمل‌ونقل و نیروی انسانی در نصب.
• طول عمر بالا: بیش از ۵۰ سال بدون نیاز به تعویض یا نگهداری.
• کاهش هزینه‌های عملیاتی: عدم نیاز به بازرسی مداوم و تعمیرات دوره‌ای.

فرآیند نصب اتصالات جوشی فاضلابی

الف) نصب اتصالات الکتروفیوژن

1. آماده‌سازی سطح لوله (برش عمود، تمیزکاری با الکل)
2. قرار دادن لوله در اتصال تا علامت تعیین‌شده
3. اتصال کابل‌های دستگاه جوش به ترمینال‌های اتصال
4. خواندن بارکد و شروع چرخه جوش خودکار
5. زمان سرد شدن (معادل زمان جوش)
6. تست فشار یا تست نشت (Air Test یا Water Test)

ب) نصب اتصالات Butt Fusion

1. برش عمود و صاف لوله با اره مخصوص
2. تراش سطح انتهای لوله با تراش مخصوص
3. گرم‌کردن همزمان سطوح لوله و اتصال با پلاتن داغ
4. اتصال سریع دو سطح ذوب‌شده تحت فشار کنترل‌شده
5. زمان سرد شدن تحت فشار (طبق جدول استاندارد)
6. بازرسی بصری و تست فشار

جدول پارامترهای جوش الکتروفیوژن برای اتصالات فاضلابی (نمونه)

⚠️ همواره از بارکد روی اتصال برای دریافت پارامترهای دقیق استفاده کنید. مقادیر فوق تقریبی هستند.

استانداردهای بین‌المللی و داخلی

• ISO 21138-3: لوله و اتصالات پلی‌اتیلن برای سیستم‌های فاضلاب — بخش ۳: اتصالات الکتروفیوژن
• ISO 21138-2: لوله و اتصالات پلی‌اتیلن برای سیستم‌های فاضلاب — بخش ۲: اتصالات Butt Fusion
• ASTM F2620: استاندارد آمریکایی برای جوش لوله‌های پلی‌اتیلن فاضلابی
• ISIRI 17440: استاندارد ملی ایران برای لوله و اتصالات پلی‌اتیلن فاضلابی
• DVS 2205-1: استاندارد آلمانی برای جوش لوله‌های پلی‌اتیلن در کاربردهای فاضلاب

نحوه انتخاب اتصالات جوشی فاضلابی مناسب

1. تعیین نوع سیستم: جمع‌آوری ثقلی، تحت فشار یا وکیوم.
2. انتخاب قطر و فشار کاری: مطابق با طراحی هیدرولیکی شبکه.
3. انتخاب نوع جوش: الکتروفیوژن (برای تعمیرات و فضای محدود) یا Butt Fusion (برای خطوط اصلی).
4. انتخاب گرید مواد: PE80 یا PE100 — PE100 برای پروژه‌های حساس و فشار بالا توصیه می‌شود.
5. بررسی استاندارد: حتماً مطابق با ISO 21138 یا ISIRI 17440 باشد.
6. بررسی بارکد و شماره سریال: برای ردیابی و تضمین اصالت محصول.

چالش‌ها و راهکارهای نصب در پروژه‌های فاضلاب

• چالش: رطوبت در محل نصب → راهکار: استفاده از سایبان موقت و خشک‌کردن سطح لوله قبل از جوش.
• چالش: دمای پایین محیط → راهکار: افزایش زمان جوش ۱۰-۱۵% و استفاده از پوشش عایق پس از جوش.
• چالش: دسترسی محدود در چاه‌ها → راهکار: استفاده از اتصالات الکتروفیوژن به‌جای Butt Fusion.
• چالش: وجود گازهای خطرناک → راهکار: تهویه مکانیکی و استفاده از تجهیزات ضد انفجار.